UE i Ukraina uzgadniają długo­terminowe porozumienie rolno-spożywcze – za zastrzeżeniami

Unia Europejska i Ukraina osiągnęły porozumienie w sprawie długo­terminowej umowy handlowej dotyczącej produktów rolno-spożywczych. Nowe zasady stanowią kompromis między potrzebą wspierania ukraińskiej gospodarki a ochroną europejskich rolników, którzy protestowali przeciwko zalewowi tanich towarów zza wschodniej granicy.

Tło negocjacji

W czerwcu 2022 r., w reakcji na pełnoskalową inwazję Rosji, UE tymczasowo zawiesiła taryfy celne oraz kontyngenty na ukraińskie produkty rolne – ziarna, cukier, jajka czy drób. Rozwiązanie to miało umożliwić Ukrainie kontynuację eksportu, gdy szlaki czarnomorskie zostały zablokowane . Początkowo działało jako pomoc humanitarna, jednak z czasem doprowadziło do cenowego kryzysu w niektórych krajach UE, przede wszystkim w Polsce, czy bułgarskich i francuskich regionach wiejskich, wywołując protesty rolników .

6 czerwca 2025 r. tymczasowe rozwiązanie wygasło, a UE automatycznie przywróciła system stawek celnych i kontyngentów sprzed wojny – co wywołało chaos dla eksporterów ukraińskich .

Nowe porozumienie – co w nim się znajduje?

1. Zastąpienie tymczasowych taryf innym rozwiązaniem

   • Ukraina i UE zgodziły się na aktualizację umowy DCFTA (Deep and Comprehensive Free Trade Area), z zachowaniem większych niż przedwojenne, ale kontrolowanych limitów importu .

   • Taryfy na produkty uznane za szczególnie wrażliwe – jak jajka, cukier, pszenica, drób – pozostają, jednak w ramach rozszerzonych kontyngentów.

   • Pozostałe towary będą liberalizowane bardziej niż w 2016 r., ale mniej niż podczas okresu bez taryf .

2. Mechanizmy ochronne

   • Porozumienie przewiduje tzw. klauzulę „hamulca awaryjnego”, pozwalającą na szybkie ograniczenie importu w sytuacjach poważnych zakłóceń na rynku UE lub w poszczególnych państwach członkowskich .

3. Stopniowe wyrównywanie standardów

   • Ukraina zobowiązała się do wprowadzenia w życie unijnych standardów produkcji rolnej – w tym w zakresie dobrostanu zwierząt i użycia pestycydów – do 2028 r., zgodnie ze strategią akcesyjną .

4. Zwężenie różnic

   • Właściwie dla części towarów kwoty importowe będą między poziomami z okresu bez taryf (ATM), a przedwojennymi limitami, uzgadnianymi w rozmowach od 2 czerwca 2025 .

Reakcje stron

• UE
  – Komisarz ds. handlu Maroš Šefčovič określił porozumienie jako „najlepszy możliwy rezultat w trudnych warunkach geopolitycznych” oraz „zrównoważony, uczciwy i realistyczny” .
  – Przewodnicząca KE Ursula von der Leyen stwierdziła, że umowa ma na celu zbudowanie „mostów odporności i solidarności gospodarczej” z Ukrainą .

• Rolnicy z UE
  – Copa‑Cogeca – organizacja lobbystyczna rolników – podkreśliła potrzebę szczegółowego przeanalizowania propozycji, zwracając uwagę na możliwe wyłączenia produktów takich jak jęczmień czy bioetanol z mechanizmów ochronnych .

• Ukraina
  – Mykhailo Bno‑Airiian z Federacji Pracodawców prognozuje wzrost kontyngentów eksportowych o 20–30%, ale ostrzega, że niektóre sektory mogą ucierpieć przy ograniczeniach w imporcie .
  – Taras Kachka, czołowy negocjator, ocenił porozumienie jako „naprawdę dobry deal”, pozwalający utrzymać wolumen handlowy wojennego okresu z drobnymi wyjątkami.

Kontekst ekonomiczny

W 2024 r. obroty handlu między UE a Ukrainą sięgnęły rekordowych 67 mld €, przy czym UE odnotowała nadwyżkę handlową w wysokości ok. 18 mld € . Rolnictwo odpowiada za 60% ukraińskiego eksportu, z czego UE absorbuje 60%, czyli około 15 mld USD . Powrót do przedwojennych limitów mógłby oznaczać straty na poziomie 3,5 mld € rocznie dla Kijowa .

Co dalej?

Od ogłoszenia umowy jej szczegóły zostaną poddane dopracowaniu na poziomie technicznym. Następnie trafią do formalnej akceptacji w Radzie UE, europarlamencie oraz w Kijowie . Zakończenie negocjacji planowane jest na lato, choć niektóre źródła sugerują, że ostateczne uzgodnienie może przesunąć się nawet do października .

Podsumowanie

Uzgodniona umowa jest dowodem na wyważenie między solidarnością z Ukrainą, wspierającą jej gospodarkę w obliczu wojny, a koniecznością ochrony europejskich farm. Zawiera zarówno elementy liberalizacji – wyższe niż przedtem kontyngenty – jak i klauzule zabezpieczające rynki UE przed destabilizacją. Długofalowym celem jest nie tylko wsparcie eksportu Ukrainy, ale też jej pełna integracja produkcyjna z Unią – co stanowi fundament przyszłego członkostwa.

Źródła:
euractiv.com; politico.eu; Financial Times; Reuters; Ground News.

Czy podobał Ci się nasz artykuł? Jeśli tak, zachęcamy do zapisania się do naszego newslettera.

Jeżeli masz jakieś pytania, to zachęcamy do kontaktu z nami poprzez formularz kontaktowy

Więcej o nas dowiesz się tutaj Krajowa Federacja Hodowców Drobiu i Producentów Jaj

Zdjęcia i ilustracje na licencji Freepik oraz źródeł autora artykułu.